Σαν σήμερα το 1978, η Ελλάδα συγκλονίζεται από την αποκάλυψη μιας σκοτεινής υπόθεσης που σημάδεψε τη συλλογική της μνήμη: την ιστορία της Ελένης Καρυώτη στο Κωσταλέξι, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Λαμία. Η Ελένη Καρυώτη, έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες εγκλεισμού στο υπόγειο του σπιτιού της, βρέθηκε σε κατάσταση πλήρους απομόνωσης από την πραγματικότητα, μια εικόνα που χαράχτηκε βαθιά στη συλλογική μνήμη ως σύμβολο φόβου, κοινωνικής σιωπής και ασφυκτικών οικογενειακών δεσμών. Η υπόθεση αναδείχθηκε στον καθρέφτη μιας εποχής όπου η ντροπή και το «τι θα πει ο κόσμος» υπερίσχυαν της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ανοίγοντας μια δύσκολη αλλά αναγκαία δημόσια συζήτηση για τη θέση της γυναίκας, τη βία που δεν φαίνεται και τη σιωπή που συντηρεί την κακοποίηση.
Μια μέρα πριν την αποκάλυψη, είχε γίνει ανώνυμη καταγγελία που ανέφερε πως μια γυναίκα κρατείται παρά τη θέλησή της στο υπόγειο του πατρικού της. Την επομένη, αστυνομικοί και δημοσιογράφοι φτάνουν στο σπίτι της οικογένειας Καρυώτη, παρουσία εισαγγελέα. Εκεί αντικρίζουν την 47χρονη Ελένη, γυμνή, φοβισμένη, με βλέμμα απλανές και βγάζοντας άναρθρες κραυγές. Ήταν η στιγμή που όλη η χώρα θα μάθαινε πως η γυναίκα αυτή ζούσε σε συνθήκες απόλυτου εγκλεισμού επί 29 ολόκληρα χρόνια.
Το υπόγειο στο οποίο βρέθηκε η Ελένη δεν διέθετε καν πάτωμα. Κοιμόταν απευθείας στο χώμα, σκεπασμένη με μια κουβέρτα ή ένα άδειο σακί. Ο χώρος δεν αεριζόταν, δεν καθαριζόταν και έζεχνε από την παραμονή της εκεί. Η επικοινωνία της είχε περιοριστεί σε κραυγές. Η επαφή με τον έξω κόσμο είχε χαθεί. Το σώμα της μαρτυρούσε χρόνια ασιτίας και κακομεταχείρισης. Ήταν σαν να είχε σταματήσει ο χρόνος στην εφηβεία.
Οι φήμες για την αφορμή
Τα δημοσιεύματα της εποχής ανέφεραν πως ως αφορμή για τον εγκλεισμό της θεωρήθηκε ένας έρωτας που η οικογένεια δεν ενέκρινε. Το κορίτσι όταν ήταν νέο ερωτεύτηκε έναν δάσκαλο του διπλανού χωριού, ο οποίος πέρασε στους αντάρτες κατά τον Εμφύλιο. Η οικογένεια επέλεξε να την κλείσει στο υπόγειο και να σιωπήσει και το χωριό σιώπησε μαζί της. Μετά την αποκάλυψη η χώρα συγκλονίστηκε. Η Ελένη μεταφέρθηκε άμεσα στο νοσοκομείο, ενώ οι συγγενείς που τη φρόντιζαν βρέθηκαν στο επίκεντρο έρευνας και δικαστικών διαδικασιών. Σύμφωνα μάλιστα με τα όσα δήλωσε η ίδια η Ελένη στις νοσοκόμες, οι ίδιοι οι γονείς της ήταν αυτοί που σκότωσαν τον δάσκαλο ενώ είπε και ότι ο αδερφός της ο Θύμιος «διατηρούσε ερωτικές σχέσεις μαζί της».
Από την υπόθεση εκείνη, η λέξη «Κωσταλέξι» πέρασε στη γλώσσα ως σύμβολο απομόνωσης, καταπίεσης και σιωπής.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1185: Ο Βυζαντινός στρατηγός Αλέξιος Βρανάς κατατροπώνει τους Νορμανδούς σε μάχη κοντά στον Στρυμόνα, αποτρέποντάς τους από το να προελάσουν προς την Κωνσταντινούπολη, μετά την κατάληψη του Δυρραχίου και της Θεσσαλονίκης.
1916: Η Jeannette Rankin από τη Μοντάνα εκλέγεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, «γίνεται η πρώτη γυναίκα» που εκλέγεται στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών.
1917: Οι Μπολσεβίκοι υπό τον Λένιν καταλαμβάνουν τα Χειμερινά Ανάκτορα στην Αγία Πετρούπολη και ανατρέπουν την Προσωρινή Κυβέρνηση. Ξεκινά η Ρωσική Επανάσταση που θα αλλάξει τον 20ό αιώνα.
1926: Διεξάγονται εκλογές στην Ελλάδα, οι πρώτες με απλή αναλογική και με χρήση ψηφοδελτίου, μετά την κατάργηση του συστήματος με σφαιρίδιο. Κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, το Φιλελεύθερο και το Λαϊκό, δεν καταφέρνει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
1929: Ανοίγει τις πύλες του το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
1940: Καταρρέει η γέφυρα Tacoma Narrows στην Ουάσινγκτον από ισχυρούς ανέμους, μόλις τέσσερις μήνες μετά τα εγκαίνιά της. Η θεαματική κατάρρευση καταγράφεται σε φιλμ και γίνεται κλασικό παράδειγμα της «αεροελαστικής ταλάντωσης».
1943: Οι ναζί καταστρέφουν μεγάλο μέρος του Καρπενησίου, αφήνοντας πίσω τους ερείπια στην πόλη.
1944: Ο Φράνκλιν Ρούσβελτ επανεκλέγεται για τέταρτη φορά Πρόεδρος των ΗΠΑ, το μοναδικό τέτοιο προηγούμενο στην αμερικανική ιστορία, εν μέσω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.για τέταρτη φορά.
1978: Πρωτοφανής για τα ελληνικά χρονικά υπόθεση απομόνωσης αποκαλύπτεται στην Ελλάδα, στο χωριό Κωσταλέξι Φθιώτιδας, με θύμα μια 47χρονη, η οποία επί 29 ολόκληρα χρόνια κρατούνταν κλεισμένη από τους γονείς της στο υπόγειο του σπιτιού της.
1985: Αποφυλακίζεται, έπειτα από 19 χρόνια, ο Ρούμπιν «Χάρικεϊν» Κάρτερ. Ο 48χρονος πυγμάχος είχε καταδικαστεί για τριπλό φόνο το 1966. Ο Μπομπ Ντίλαν έγραψε τραγούδι γι’ αυτόν και ο σκηνοθέτης Νόρμαν Τζούισον γύρισε ταινία για τη ζωή του, με τίτλο «The Hurricane» και τον Ντένζελ Ουάσινγκτον στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
1991: Ο θρύλος του NBA Μάτζικ Τζόνσον ανακοινώνει ότι είναι φορέας HIV και αποχωρεί από την ενεργό δράση, σοκάροντας τον αθλητικό κόσμο και αλλάζοντας τον δημόσιο διάλογο για τον AIDS.
2011: Ο προσωπικός γιατρός του Μάικλ Τζάκσον, Κόνραντ Μάρεϊ, καταδικάζεται για ανθρωποκτονία εξ αμελείας στον θάνατο του καλλιτέχνη, κλείνοντας μία από τις πιο πολυσυζητημένες υποθέσεις της παγκόσμιας ποπ ιστορίας.
1867 – Μαρία Κιουρί (Marie Curie), Πολωνή επιστήμονας και πρωτοπόρος στη μελέτη της ραδιενέργειας. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με Νόμπελ και η μόνη μέχρι σήμερα που έχει βραβευθεί δύο φορές, σε δύο διαφορετικά επιστημονικά πεδία (Φυσική και Χημεία). Ανακάλυψε τα στοιχεία πολώνιο και ράδιο και άνοιξε νέους δρόμους στην ιατρική και την πυρηνική φυσική. Η αφοσίωσή της στην επιστήμη υπήρξε υποδειγματική και εμπνέει μέχρι σήμερα.
1879 – Λέων Τρότσκι (Leon Trotsky), Ρώσος επαναστάτης και πολιτικός, κεντρική φυσιογνωμία της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Λένιν και ιδρυτής του Κόκκινου Στρατού, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην επικράτηση των Μπολσεβίκων στον Εμφύλιο Πόλεμο. Διαφώνησε αργότερα με τον Στάλιν, εξορίστηκε και συνέχισε τον πολιτικό και θεωρητικό του αγώνα από το εξωτερικό. Δολοφονήθηκε στο Μεξικό το 1940.
1913 – Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus), Γάλλος συγγραφέας, δημοσιογράφος και φιλόσοφος, από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης ευρωπαϊκής σκέψης. Κεντρικός εκπρόσωπος του υπαρξισμού, ανέδειξε την έννοια του «παράλογου» της ανθρώπινης ύπαρξης. Έργα του όπως «Ο Ξένος» και «Η Πανούκλα» σημάδεψαν τη λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Βραβεύτηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1957. Το ύφος του συνδύαζε διαύγεια, ηθική προβληματική και στοχασμό πάνω στην ελευθερία.
1943 – Τζόνι Μίτσελ (Joni Mitchell), Καναδή τραγουδοποιός, μία από τις πιο εμβληματικές μορφές της folk και rock σκηνής. Με ποιητικούς στίχους και ιδιαίτερη μουσική ευαισθησία, σημάδεψε τις δεκαετίες του ’60 και ’70. Το άλμπουμ της «Blue» θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Η δουλειά της επηρέασε βαθιά καλλιτέχνες όπως ο Μπομπ Ντίλαν και ο Λέοναρντ Κοέν, ενώ παραμένει σύμβολο αυθεντικότητας και καλλιτεχνικής ανεξαρτησίας.
1986 – Δούκισσα Νομικού, Ελληνίδα παρουσιάστρια και μοντέλο, με δημοφιλή παρουσία στην τηλεόραση. Στέφθηκε Σταρ Ελλάς το 2007 και στη συνέχεια εργάστηκε σε ψυχαγωγικές εκπομπές, παρουσιάσεις shows και live events. Ξεχώρισε για την κομψή εικόνα, την άνεση στον τηλεοπτικό λόγο και τη διαχρονική της δημοφιλία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έχει επίσης δραστηριοποιηθεί σε θέματα κοινωνικής ευαισθητοποίησης και μητρότητας.
Θάνατοι
1910 – Λέων Τολστόι (Leo Tolstoy), Ρώσος συγγραφέας και ένας από τους μεγαλύτερους λογοτέχνες όλων των εποχών. Τα μνημειώδη έργα του «Πόλεμος και Ειρήνη» και «Άννα Καρένινα» θεωρούνται κορυφαία δείγματα του παγκόσμιου ρεαλισμού. Με βαθιά ανθρωπιστική και φιλοσοφική σκέψη, άσκησε επιρροή σε λογοτέχνες, στοχαστές και κοινωνικά κινήματα. Το έργο του διερευνά τον άνθρωπο, την ηθική, τον πόλεμο και την πίστη, διατηρώντας μέχρι σήμερα τεράστια απήχηση.
1962 – Έλινορ Ρούζβελτ (Eleanor Roosevelt), Αμερικανίδα πολιτικός και ακτιβίστρια, Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ (1933–1945) και πρωτεργάτρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, Φραγκλίνου Ρούζβελτ, συνέχισε ενεργά τη δημόσια δράση της ως εκπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ. Διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το 1948. Θεωρείται μία από τις πιο επιδραστικές γυναίκες του 20ού αιώνα.
1980 – Στιβ ΜακΚουίν (Steve McQueen), Αμερικανός ηθοποιός, γνωστός ως «Βασιλιάς του Cool» για τη χαμηλότονη, γοητευτική και αντιηρωική του παρουσία στη μεγάλη οθόνη. Πρωταγωνίστησε σε εμβληματικές ταινίες όπως «The Great Escape», «Bullitt» και «The Thomas Crown Affair», διαμορφώνοντας το πρότυπο του κινηματογραφικού «σκληρού» με ευαισθησία. Η ταχύτητα, οι μοτοσικλέτες και ο αντισυμβατικός τρόπος ζωής του ενίσχυσαν τον μύθο του, που παραμένει ζωντανός μέχρι σήμερα.
2016 – Λέοναρντ Κόεν (Leonard Cohen), Καναδός τραγουδοποιός, ποιητής και συγγραφέας, από τις πιο εμβληματικές μορφές της σύγχρονης μουσικής. Με τη βαθιά, χαρακτηριστική φωνή του και τους υπαρξιακούς, ποιητικούς στίχους του, δημιούργησε τραγούδια όπως «Hallelujah», «Suzanne» και «So Long, Marianne». Η μουσική και η γραφή του διακρίνονται για τη μελαγχολική τρυφερότητα και τη φιλοσοφική τους σιωπή. Παραμένει σύμβολο ευαισθησίας, στοχασμού και αληθινής τέχνης.
Εορτολόγιο
Αθηνόδωρος, Ερνέστος, Θεαγένης, Θεμέλιος
