Στις 31 Οκτωβρίου 1984, η Ινδία ξυπνά βυθισμένη στο σοκ. Η πρωθυπουργός της χώρας, Ίντιρα Γκάντι, δολοφονείται μέσα στην επίσημη κατοικία της στο Νέο Δελχί από δύο σωματοφύλακές της. Ήταν η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε το τιμόνι της Ινδίας και μία από τις πιο καθοριστικές πολιτικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα.
Κόρη του πρώτου πρωθυπουργού της ανεξάρτητης Ινδίας, Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, η Ίντιρα δεν στάθηκε ποτέ στη σκιά του. Το 1966 ανέλαβε την πρωθυπουργία και οδηγεί τη χώρα μέσα από κρίσεις, πολέμους, κοινωνικές εντάσεις και μεταρρυθμίσεις. Κυβέρνησε για τρεις συνεχόμενες θητείες (1966-1977) και επέστρεψε το 1980, ως τη δολοφονία της τέσσερα χρόνια αργότερα.
Παρά το γεγονός ότι έφερε το επίθετο «Γκάντι», δεν συνδεόταν συγγενικά με τον Μαχάτμα. Το πήρε μετά τον γάμο της με τον Φεροζέ Γκάντι.
Η κρίση που άναψε το φιτίλι
Από το 1982, ένοπλοι Σιχ αυτονομιστές είχαν οχυρωθεί στον Χρυσό Ναό στο Αμριτσάρ, το ιερότερο σημείο της θρησκείας τους. Αναζητούσαν μεγαλύτερη αυτονομία και ξεχωριστή πολιτική ταυτότητα από το ινδικό κράτος.
Τον Ιούνιο του 1984, η Γκάντι δίνει το πράσινο φως για την Επιχείρηση Blue Star: στρατιωτική εισβολή στον ναό. Το αποτέλεσμα ήταν αιματηρό. Εκατοντάδες νεκροί, ζημιές σε ιερούς χώρους και βαθύτατη προσβολή της κοινότητας των Σιχ. Από εκείνη τη στιγμή, η ζωή της είχε ουσιαστικά στοχοποιηθεί.
Η προφητική ομιλία
Στις 30 Οκτωβρίου, μία ημέρα πριν πεθάνει, δήλωσε σε ομιλία της: «Είμαι εδώ σήμερα, μπορεί όμως να μην είμαι εδώ αύριο… Δεν με νοιάζει εάν ζήσω ή πεθάνω.»
Η εκτέλεση και τι ακολούθησε
Το πρωί της 31ης Οκτωβρίου, κατευθυνόταν σε συνέντευξη με τον Βρετανό ηθοποιό Πίτερ Ουστίνοφ. Στον διάδρομο που διέσχιζε, δύο φρουροί της – ο Μπεάντ Σινγκ και ο Σατβάντ Σινγκ – την περίμεναν.
Ο Μπεάντ την πυροβόλησε τρεις φορές στην κοιλιά. Ο Σατβάντ άδειασε το αυτόματο «Sten» στο στήθος της.
Η Ίντιρα Γκάντι κατέρρευσε ενώ ο Μπεάντ σκοτώθηκε επί τόπου και ο Σατβάντ συνελήφθηε και εκτελέσθηκε το 1989.
Ο θάνατός της πυροδότησε μαζικά πογκρόμ κατά των Σιχ. Πάνω από 3.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, ολόκληρες συνοικίες κάηκαν ενώ η κυβέρνηση κατηγορήθηκε ότι δεν έδρασε για να σταματήσει τη βία.
Την ίδια μέρα, ο γιος της, Ρατζίβ Γκάντι, ορκίστηκε πρωθυπουργός αλλά το 1991 δολοφονήθηκε και εκείνος.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
802: Η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία καθαιρείται από τον θρόνο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, έπειτα από συνωμοσία των αυλικών της. Στη θέση της αναλαμβάνει ο Νικηφόρος Α’.
1517: Ο Μαρτίνος Λούθηρος θυροκολλεί τις «95 Θέσεις» του στον Καθεδρικό Ναό της Βιτεμβέργης, καταγγέλλοντας την πρακτική της πώλησης συγχωροχαρτιών από την παπική Εκκλησία. Η πράξη αυτή σηματοδοτεί την αρχή της Μεταρρύθμισης, οδηγώντας τελικά στο σχίσμα της Καθολικής Εκκλησίας και στη γέννηση του Προτεσταντισμού, που έφερε σημαντικές θρησκευτικές και κοινωνικές αλλαγές στην Ευρώπη.
1892: Ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ δημοσιεύει τις «Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς».
1908: Τελετή λήξης των 4ων Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο, που άρχισαν στις 27 Απριλίου. Η Ελλάδα κατέκτησε τρία αργυρά μετάλλια, δύο με τον Κωνσταντίνο Τσικλητήρα στο ύψος και μήκος άνευ φοράς και ένα με τον Δώριζα στον ακοντισμό.
1912: Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει το Μέτσοβο κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, ενισχύοντας την παρουσία της Ελλάδας στην Ήπειρο και επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική σημασία της ορεινής περιοχής.
1917: Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διεξάγεται η μάχη της Μπερ Σεβά, όπου πραγματοποιείται η «τελευταία επιτυχημένη έφοδος ιππικού στην ιστορία».
1918: Η Αυστρία κηρύσσεται Δημοκρατία, καθώς με επανάσταση του λαού εγκαταλείπει το θρόνο ο Αυτοκράτορας Κάρολος των Αψβούργων.
1922: Στην Ελλάδα αρχίζει η Δίκη των «6». Με την ονομασία αυτή έμεινε στην ιστορία η δίκη των πρωταίτιων της Μικρασιατικής Καταστροφής από έκτακτο στρατοδικείο, που συγκρότησαν οι βενιζελικοί αξιωματικοί της Επανάστασης του 1922. Η τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής επιστεγάστηκε με την καταδίκη σε θάνατο πέντε πολιτικών και ενός αρχιστρατήγου (Δημήτριος Γούναρης, Νικόλαος Στράτος, Νικόλαος Θεοτόκης, Γεώργιος Μπαλτατζής, Γεώργιος Χατζηανέστης και Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης) και άλλων δύο σε ισόβια (Μιχαήλ Γούδας, Ξενοφών Στρατηγός), οι οποίοι κρίθηκαν υπαίτιοι της καταστροφής. Η δίκη διεξήχθη από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 15 Νοεμβρίου 1922 στην ειδικά διαρρυθμισμένη αίθουσα συνεδριάσεων της Βουλής (Παλαιά Βουλή). Ήταν ένα από τα πιο δραματικά επεισόδια του Εθνικού Διχασμού. Την ίδια μέρα αποφασίζεται ότι οι ΗΠΑ θα συμμετέχουν στο Διεθνές Δικαστήριο, που σύστησε η Κοινωνία των Εθνών.
1922: Στην Ιταλία σχηματίζεται φασιστική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον 39χρονο Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος γίνεται ο νεότερος ηγέτης της χώρας στην ιστορία της. Ο ίδιος αναλαμβάνει και τα υπουργεία Εσωτερικών και Εξωτερικών.
1940: Ο φυλακισμένος Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης καλεί με επιστολή τον ελληνικό λαό να πολεμήσει ενάντια στην ιταλική εισβολή, χαρακτηρίζοντας τον πόλεμο δίκαιο και πατριωτικό. Την ίδια ημέρα, τα ελληνικά αντιτορπιλικά «Σπέτσες» και «Ψαρά» υψώνουν την ελληνική σημαία απέναντι από την Κέρκυρα και βάλλουν εναντίον ιταλικών δυνάμεων.
1958: Ο πρώτος βηματοδότης καρδιάς εμφυτεύεται στον σουηδό Άρνε Λάρσον από τον πρωτοπόρο σουηδό καρδιοχειρουργό Άκε Σένινγκ στο ιατρικό ινστιτούτο «Καρολίνσκα» της Στοκχόλμης. Είναι μάρκας Siemens και κατασκευάστηκε από τον εφευρέτη – γιατρό Ρούνε Έλμκβιστ.
1958: Ο Σοβιετικός συγγραφέας Μπόρις Πάστερνακ αναγκάζεται να αρνηθεί το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο του απονεμήθηκε για το μυθιστόρημά του «Δόκτωρ Ζιβάγκο». Η απόφαση αυτή επιβλήθηκε από τις σοβιετικές αρχές, που θεώρησαν το έργο του πολιτικά προβληματικό, καθώς απεικόνιζε με κριτικό τρόπο τη ζωή στη Σοβιετική Ένωση. Η άρνηση του βραβείου προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και τόνισε τη λογοκρισία και την καταπίεση των συγγραφέων στην ΕΣΣΔ.
1888 – Ναπολέων Λαπαθιώτης, Έλληνας ποιητής και μία από τις πιο ιδιαίτερες φωνές της Ελληνικής λυρικής ποίησης στις αρχές του 20ού αιώνα. Το έργο του χαρακτηρίζεται από ρομαντισμό, μελαγχολία και λεπτές αισθητικές αποχρώσεις, ενώ συχνά αντλεί θεματική από τον έρωτα, τη μοναξιά και την υπαρξιακή αγωνία. Υπήρξε συνδεδεμένος με τον κοσμοπολίτικο αθηναϊκό κύκλο της εποχής, αλλά η ζωή του σημαδεύτηκε από προσωπικές δυσκολίες και τραγικό τέλος, στοιχείο που ενίσχυσε τη μυθική του αύρα.
1939 – Γιάννης Καλαμίτσης, Έλληνας στιχουργός και ραδιοφωνικός παραγωγός, γνωστός για τους ευαίσθητους στίχους του και τις συνεργασίες του με σημαντικούς συνθέτες, όπως ο Χρήστος Νικολόπουλος και ο Τάκης Σούκας. Δημιούργησε τραγούδια που αγαπήθηκαν από το ευρύ κοινό, με θεματολογία που συχνά ακουμπούσε τη λαϊκή ψυχή και τις καθημερινές ιστορίες των ανθρώπων, αφήνοντας χαρακτηριστικό αποτύπωμα στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι.
1967 – Πέτρος Γαϊτάνος, Έλληνας τραγουδιστής, ιδιαίτερα γνωστός για τις ερμηνείες του στη βυζαντινή μουσική και τους θρησκευτικούς ύμνους. Με χαρακτηριστική, κρυστάλλινη φωνή και βαθιά μελέτη της παράδοσης, έχει ταυτιστεί με τις ψαλμωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας και με συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Έχει συμβάλει καθοριστικά στη διάδοση του εκκλησιαστικού μέλους στο ευρύ κοινό, διατηρώντας ζωντανό έναν ιδιαίτερο μουσικό πολιτισμό.
1972 – Γρηγόρης Γεωργάτος, Έλληνας ποδοσφαιριστής, ένας από τους κορυφαίους αριστερούς μπακ-χαφ της γενιάς του. Διακρίθηκε με τον Ολυμπιακό, όπου συνέβαλε σε πολλαπλά πρωταθλήματα, ενώ αγωνίστηκε και στην Ίντερ της Ιταλίας, αποκτώντας διεθνή αναγνώριση. Ήταν μέλος της Εθνικής Ελλάδας, γνωστός για τα δυνατά σουτ, τις ακριβείς σέντρες και τον επιθετικό του ρόλο από τα άκρα. Έμεινε στην ιστορία ως εμβληματική μορφή του ελληνικού ποδοσφαίρου των ’90s.
Θάνατοι
1926 – Χάρι Χουντίνι (Harry Houdini), Ούγγρος μάγος και διασημότερος αποδράστης του 20ού αιώνα. Έγινε θρύλος για τα εντυπωσιακά νούμερα απόδρασης από αλυσίδες, χειροπέδες και κλειδωμένα κιβώτια, συχνά μπροστά σε πλήθος ή και μέσα σε νερό. Η σκηνική του τόλμη, η φυσική του ικανότητα και η επιμονή του στην αυταπάτη και την ψευδαίσθηση τον καθιέρωσαν ως παγκόσμιο σύμβολο του θεάματος και της μαγείας.
1984 – Ίντιρα Γκάντι (Indira Gandhi), Ινδή πολιτικός και πρωθυπουργός της Ινδίας, μία από τις ισχυρότερες γυναικείες ηγετικές μορφές του 20ού αιώνα. Ηγήθηκε της χώρας σε κρίσιμες περιόδους μεταρρυθμίσεων, κοινωνικών εντάσεων και πολέμου, ενισχύοντας τον ρόλο της Ινδίας στη διεθνή σκηνή. Δολοφονήθηκε το 1984 από τους ίδιους τους σωματοφύλακές της, σε αντίποινα για την αιματηρή επιχείρηση στον Χρυσό Ναό του Αμριτσάρ. Παραμένει σύμβολο πολιτικής ισχύος και αντιπαράθεσης.
1985 – Νίκος Εγγονόπουλος, Έλληνας ζωγράφος και ποιητής, κορυφαίος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα. Με χαρακτηριστικό ονειρικό και συμβολικό ύφος, συνδύασε στοιχεία της αρχαιότητας, της βυζαντινής παράδοσης και της σύγχρονης τέχνης. Ως ποιητής, ξεχώρισε με το εμβληματικό έργο «Μπολιβάρ», που υμνεί την ελευθερία και την επανάσταση. Το πολυδιάστατο έργο του άσκησε βαθιά επιρροή στη νεοελληνική καλλιτεχνική πρωτοπορία.
1993 – Φεντερίκο Φελίνι (Federico Fellini), Ιταλός σκηνοθέτης, από τις σημαντικότερες μορφές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Με ταινίες όπως «La Dolce Vita», «8½» και «Amarcord» διαμόρφωσε ένα μοναδικό ποιητικό και ονειρικό ύφος, όπου το πραγματικό συναντά το φαντασιακό. Βραβεύτηκε με πολλαπλά Όσκαρ και θεωρείται δημιουργός που άλλαξε για πάντα την κινηματογραφική αφήγηση και την αισθητική του 20ού αιώνα.
1993 – Ρίβερ Φίνιξ (River Phoenix), Αμερικανός ηθοποιός και μουσικός, από τα πιο υποσχόμενα ταλέντα της γενιάς του. Ξεχώρισε σε νεαρή ηλικία με ταινίες όπως «Stand by Me» και «My Own Private Idaho», κερδίζοντας κριτική αναγνώριση για την ευαισθησία και το βάθος των ερμηνειών του. Η πολυσυζητημένη προσωπικότητά του και ο πρόωρος θάνατός του στα 23 τον ανέδειξαν σε σύμβολο χαμένης νιότης και ανεκπλήρωτης δημιουργικής πορείας στο Χόλιγουντ.
Εορτολόγιο
Αριστόβουλος
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης
Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων
