Ήταν μια από τις πιο εμβληματικές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, λίγους μήνες μετά την πολύωρη και δύσκολη επέμβαση bypass στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου, επιστρέφει στην Ελλάδα. Το πλήθος τον υποδέχεται με χειροκροτήματα, συνθήματα και πανό, σε μια ατμόσφαιρα συγκίνησης αλλά και προσμονής: όλοι θέλουν να δουν αν ο πρωθυπουργός που είχε καθηλώσει τη χώρα με το προσωπικό του δράμα, θα επέστρεφε δυνατός – πολιτικά και ανθρώπινα.
Καθώς κατεβαίνει τα σκαλιά του αεροσκάφους της Ολυμπιακής, ο Ανδρέας Παπανδρέου σταματά για μια στιγμή. Γυρίζει πίσω, υψώνει το χέρι και με μια κίνηση που έμελλε να μείνει στην Ιστορία, καλεί κοντά του τη Δήμητρα Λιάνη. Η νεαρή τότε αεροσυνοδός, που μέχρι εκείνη τη στιγμή στεκόταν διακριτικά στο φόντο, πλησιάζει δίπλα του. Οι κάμερες καταγράφουν το στιγμιότυπο που θα αλλάξει τον τρόπο που η πολιτική και το προσωπικό συνυπάρχουν στη δημόσια σφαίρα.
Το «νεύμα» του Ανδρέα δεν ήταν απλώς μια ρομαντική χειρονομία αλλά δήλωση. Ένας ηγέτης που είχε μόλις βγει από τη μάχη με τον θάνατο, αποφάσιζε να παρουσιαστεί ξανά μπροστά στο λαό όχι μόνο ως πολιτικός, αλλά και ως άνθρωπος. Κι αυτό το έκανε με τρόπο θεατρικό, θαρραλέο και –για πολλούς– προκλητικό.
Η πράξη αυτή προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Κάποιοι τη θεώρησαν ακατάλληλη για έναν πρωθυπουργό, άλλοι τη χαρακτήρισαν αληθινή, ειλικρινή και γενναία. Η Δήμητρα Λιάνη, από τη στιγμή εκείνη, μπήκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας, μετατρεπόμενη σε μία από τις πιο πολυσυζητημένες μορφές της δεκαετίας του ’80. Οι φωτογραφίες και τα πρωτοσέλιδα της εποχής αποτύπωσαν τη νέα εικόνα του Ανδρέα: όχι μόνο του πολιτικού ηγέτη, αλλά και του άνδρα που δεν δίσταζε να δείξει δημόσια τα συναισθήματά του.
1797: Την πρώτη πτώση με αλεξίπτωτο από αερόστατο και από ύψος 3.200 ποδών πραγματοποιεί ο Γάλλος, Αντρέ-Ζακ Γκαρνερέν, επιδεικνύοντας ένα από τα μεγαλύτερα τεχνολογικά κατορθώματα της εποχής του.
1918: Αναφέρεται το πρώτο κρούσμα της ισπανικής γρίπης, με το οποίο ξεκίνησε μια επιδημία, που κόστισε τη ζωή σε 20 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
1923: Φιλομοναρχικό στρατιωτικό κίνημα, υπό τους στρατηγούς Λεοναρδόπουλο και Γαργαλίδη, καταστέλλεται από τις δυνάμεις των Νικόλαου Πλαστήρα και Θεόδωρου Πάγκαλου. Το κίνημα αυτό επιδίωκε την επαναφορά της βασιλείας και εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο πολιτικής αστάθειας που επικρατούσε στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
1940: Ο γιος του Τζάκομο Πουτσίνι, Αντόνιο, εγκαινιάζει τη νέα όπερα της Αθήνας στο Θέατρο Ολύμπια της οδού Ακαδημίας. Το εναρκτήριο έργο ήταν η όπερα του πατέρα του, «Μαντάμ Μπάτερφλαϊ», σηματοδοτώντας ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτιστική ζωή της πόλης.
1944: Οι Γερμανοί εκκενώνουν τα Φάρσαλα και τον Πλαταμώνα, ένα ακόμη βήμα προς την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη ναζιστική κατοχή, λίγες ημέρες μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων από την Αθήνα.
1950: Αρχίζει το πρώτο Μουντομπάσκετ στο Μπουένος Άιρες. Η διοργάνωση θα ολοκληρωθεί στις 3 Νοεμβρίου με νικήτρια την ομάδα της Αργεντινής, γράφοντας το πρώτο κεφάλαιο στην ιστορία του παγκόσμιου πρωταθλήματος καλαθοσφαίρισης.
1960: Παραιτούνται από το Εθνικό Θέατρο ο Αλέξης Μινωτής και η Κατίνα Παξινού, δύο από τις μεγαλύτερες μορφές του ελληνικού θεάτρου. Η απόφαση αυτή προκάλεσε αναταραχή στον καλλιτεχνικό χώρο, καθώς οι δύο ηθοποιοί είχαν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους στην ελληνική σκηνή.
1962: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Φ. Κένεντι, καταγγέλλει σε τηλεοπτικό μήνυμα ότι υπάρχουν βάσεις ρωσικών πυραύλων στην Κούβα και επιβάλλει ναυτικό αποκλεισμό στο νησί. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την κορύφωση της Κρίσης των Πυραύλων, φέρνοντας τον κόσμο στα πρόθυρα πυρηνικού πολέμου.
1964: Η Σουηδική Ακαδημία απονέμει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Γάλλο φιλόσοφο, Ζαν Πολ Σαρτρ. Παρά την τιμή, ο Σαρτρ αρνείται να αποδεχθεί το βραβείο, καθώς θεωρεί ότι η προσωπικότητα του συγγραφέα δεν πρέπει να γίνει «θεσμός».
1811 – Φραντς Λιστ (Franz Liszt), Ούγγρος πιανίστας, συνθέτης και μαέστρος, μία από τις μεγαλύτερες μορφές της ρομαντικής μουσικής. Γεννημένος στο Ράιντινγκ της Ουγγαρίας, υπήρξε παιδί-θαύμα στο πιάνο και εξελίχθηκε σε δεξιοτέχνη που καθήλωσε την Ευρώπη με την εκρηκτική του τεχνική και τη σκηνική του παρουσία, προκαλώντας το φαινόμενο της λεγόμενης «Lisztomania». Ως συνθέτης, εμπλούτισε το ρεπερτόριο με συμφωνικά ποιήματα, έργα για πιάνο και θρησκευτικές συνθέσεις, ενώ εισήγαγε νέες μουσικές μορφές και αρμονικές δομές που επηρέασαν βαθιά τη μετέπειτα μουσική δημιουργία.
1937 – Μάνος Λοΐζος, Έλληνας συνθέτης και τραγουδοποιός, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού. Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σπούδασε μουσική και ήρθε στην Αθήνα, όπου ανέδειξε ένα έργο βαθιά ανθρώπινο και κοινωνικά ευαίσθητο. Συνέθεσε μελωδίες που άφησαν εποχή, συνεργαζόμενος με σπουδαίους ποιητές και στιχουργούς όπως ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο Φώντας Λάδης. Ανάμεσα στα πιο γνωστά του τραγούδια είναι τα «Καλημέρα Ήλιε», «Ο Δρόμος», «Η μέρα εκείνη δεν θα αργήσει» και «Αχ χελιδόνι μου». Με την τέχνη του εξέφρασε την ελπίδα, την αγωνία και την αξιοπρέπεια του λαού, αφήνοντας μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη στην ελληνική μουσική και πολιτιστική ζωή.
1943 – Κατρίν Ντενέβ (Catherine Deneuve), Γαλλίδα ηθοποιός και μία από τις διαχρονικές μούσες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Γεννημένη στο Παρίσι, έγινε γνωστή τη δεκαετία του ’60 με ταινίες όπως «Οι ομπρέλες του Χερβούργου» και «Η Μπελ ντε Ζουρ», όπου καθιερώθηκε ως σύμβολο κομψότητας, μυστηρίου και ψυχρής γοητείας. Συνεργάστηκε με σπουδαίους σκηνοθέτες, ανάμεσά τους ο Μπουνιουέλ, ο Τριφό και ο Πολάνσκι, ενώ η καριέρα της εκτείνεται σε περισσότερες από έξι δεκαετίες. Παράλληλα υπήρξε πρέσβειρα του οίκου Chanel και ενεργή φωνή για κοινωνικά ζητήματα στη Γαλλία. Η Ντενέβ παραμένει ζωντανός θρύλος του σινεμά, συνδυάζοντας σπάνια καλλιτεχνική συνέπεια με αριστοκρατική παρουσία και ανεπιτήδευτο μεγαλείο.
1962 – Ρένια Λουϊζίδου, Ελληνίδα ηθοποιός, ιδιαίτερα αγαπητή στο κοινό για τις ερμηνείες της σε τηλεοπτικές σειρές, κινηματογράφο και θέατρο. Γεννημένη στην Αθήνα, σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και έγινε γνωστή μέσα από τηλεοπτικές επιτυχίες όπως «Το σόι σου», «Τα εγκλήματα» και «Το καφέ της Χαράς», που την καθιέρωσαν ως μία από τις πιο δημοφιλείς Ελληνίδες ηθοποιούς. Παράλληλα έχει διαγράψει σημαντική θεατρική πορεία, με ρόλους σε κλασικά και σύγχρονα έργα, επιδεικνύοντας εύρος, αμεσότητα και φυσικότητα στην υποκριτική της. Η συνέπειά της, η θετική της ενέργεια και η αυθεντικότητά της την έχουν κάνει αγαπημένο πρόσωπο του ελληνικού θεάματος.
Θάνατοι
1831 – Γεώργιος Μαυρομιχάλης, Έλληνας αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 και μέλος της ιστορικής οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων από τη Μάνη. Γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, υπήρξε μαχητής για την απελευθέρωση της Ελλάδας, αλλά το όνομά του συνδέθηκε κυρίως με τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου κυβερνήτη της χώρας, στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, έξω από τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο, εκτέλεσαν την πράξη ως αντίδραση στη φυλάκιση του πατέρα τους και στις πολιτικές του Καποδίστρια. Συνελήφθη επιτόπου και εκτελέστηκε, μένοντας στην Ιστορία ως τραγική και αμφιλεγόμενη μορφή της μετεπαναστατικής Ελλάδας.
1922 – Ανδρέας Καρκαβίτσας, Έλληνας συγγραφέας και στρατιωτικός γιατρός, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ηθογραφίας στη νεοελληνική λογοτεχνία. Γεννημένος στο Λεχαινό Ηλείας το 1865, υπηρέτησε ως γιατρός στον στρατό, γεγονός που τον έφερε σε άμεση επαφή με τον λαό και τη ζωή της ελληνικής επαρχίας — πηγή έμπνευσης για το έργο του. Με ρεαλισμό, κοινωνική ευαισθησία και λαογραφική ακρίβεια, αποτύπωσε την ψυχολογία και τα ήθη του τόπου. Το αριστούργημά του, «Ο Ζητιάνος» (1897), αποτελεί συγκλονιστική καταγραφή της φτώχειας και της εκμετάλλευσης στην ελληνική ύπαιθρο. Με το έργο του συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της νεοελληνικής πεζογραφίας και στη σύνδεση της λογοτεχνίας με την κοινωνική πραγματικότητα.
2021 – Κυριάκος Κατζουράκης, Έλληνας ζωγράφος, σκηνογράφος και συγγραφέας, με διεθνή αναγνώριση και σημαντική καλλιτεχνική προσφορά. Γεννημένος στην Αθήνα το 1944, σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και στο Royal College of Art του Λονδίνου, όπου ανέπτυξε ένα προσωπικό εικαστικό ιδίωμα που συνδυάζει τον ρεαλισμό με τον κοινωνικό προβληματισμό. Τα έργα του —ζωγραφικά, θεατρικά και κινηματογραφικά— χαρακτηρίζονται από ανθρωπιστικό βάθος και πολιτική ματιά, με έμφαση στις έννοιες της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας. Δημιούργησε σκηνικά για το Εθνικό Θέατρο και το ΚΘΒΕ, ενώ υπήρξε και σκηνοθέτης της ταινίας Γλυκιά μνήμη (2005). Η πολυδιάστατη πορεία του τον καθιέρωσε ως μία από τις πιο στοχαστικές και ευαίσθητες καλλιτεχνικές φωνές της σύγχρονης Ελλάδας.
Εορτολόγιο
Αβέρκιος, Αβερκία
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Παγκόσμια Ημέρα για τον Τραυλισμό
