Σημαντικά έχει αυξηθεί τις τελευταίες ημέρες η ένταση ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, με σειρά προκλητικών ενεργειών της γείτονος χώρας, που προκαλούν αν μη τι άλλο ανησυχία. Θυμίζουμε ότι πριν από ακριβώς μια εβδομάδα δύο τουρκικά αλιευτικά εισήλθαν στα ελληνικά χωρικά ύδατα κοντά στο Αγαθονήσι, συνοδευόμενα από πλοία της τουρκικής ακτοφυλακής. Το περιστατικό αυτό κρίθηκε ως σοβαρό, καθώς τα τουρκικά σκάφη αγνόησαν τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από τρία ελληνικά περιπολικά και κινήθηκαν επικίνδυνα, με αποτέλεσμα ένα από τα αλιευτικά να πλησιάσει απειλητικά ένα ελληνικό σκάφος. Το Λιμενικό αναγκάστηκε να απαντήσει με προειδοποιητικές βολές, όπως προβλέπουν οι κανόνες εμπλοκής, μέχρι τα τουρκικά πλοία να αποχωρήσουν.
Το Αγαθονήσι, όπως επισημαίνουν διπλωματικοί κύκλοι, αποτελεί έναν από τους 18 μικρούς ελληνικούς νησιωτικούς σχηματισμούς που η Τουρκία διεκδικεί ή αμφισβητεί, ενώ έχει υπάρξει στο παρελθόν στόχος συνεχών υπερπτήσεων της τουρκικής αεροπορίας, ιδιαίτερα πριν τους φονικούς σεισμούς του 2022. Το συγκεκριμένο περιστατικό δεν είναι τυχαίο και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προκλήσεων.
Ακολούθως, μετά το περιστατικό στο Αγαθονήσι, η Τουρκία αντέδρασε έντονα στη δημοσίευση από την Ελλάδα του συμπληρωματικού χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο χάρτης αυτός παρουσιάζει τα δυνητικά όρια της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), δηλαδή τις θαλάσσιες περιοχές όπου η Ελλάδα έχει δικαιώματα εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, σύμφωνα με τη μέση γραμμή και τις συμφωνίες που έχει συνάψει με την Αίγυπτο και την Ιταλία.
Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Οντζού Κετσελί, υποστήριξε μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ότι η Ελλάδα παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και προσπαθεί να δημιουργήσει «τετελεσμένα» στην Ανατολική Μεσόγειο. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι η περιοχή που εμφανίζεται ως ελληνική ΑΟΖ βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και ότι οι ελληνικές ενέργειες είναι μονομερείς και καταδικασμένες να αποτύχουν. Η ελληνική πλευρά απάντησε άμεσα. Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Λάνα Ζωχιού, υπογράμμισε ότι οι τουρκικές αντιδράσεις δεν έχουν καμία βάση ούτε στο ευρωπαϊκό ούτε στο διεθνές δίκαιο. Τόνισε ότι όπου δεν υπάρχει διμερής συμφωνία για την ΑΟΖ, η Ελλάδα αποτυπώνει τα δυνητικά όρια με βάση τη μέση γραμμή και ότι οι ελληνικές θέσεις έχουν γνωστοποιηθεί επανειλημμένα σε όλα τα διεθνή φόρα, συμπεριλαμβανομένου του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές αποδίδουν όλη αυτή την όψιμη επιθετικότητα της Τουρκίας στην αυξημένη γεωπολιτική σημασία της χώρας μας, η οποία ενισχύεται από τις ελληνοαμερικανικές συμφωνίες και τη συμμετοχή της στον Κάθετο Διάδρομο και στα νέα λιμάνια, έργα που φέρνουν επενδύσεις και στρατηγικό πλεονέκτημα. Η κυβέρνηση Ερντογάν, όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές, προσπαθεί να δείξει στο εσωτερικό ότι δεν υποχωρεί και δεν θα δεχθεί την αναβάθμιση της ελληνικής πλευράς.
Έμπειροι διπλωμάτες εκτιμούν ότι οι προκλήσεις αυτές δεν θα περιοριστούν μόνο στη θάλασσα, αλλά ενδέχεται να εκδηλωθούν και σε άλλα πεδία, δημιουργώντας ένα ευρύτερο πλαίσιο έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Το περιστατικό στο Αγαθονήσι και η διπλωματική αντιπαράθεση για την ΑΟΖ δείχνουν αν μη τι άλλο ότι η Ελλάδα παραμένει στο επίκεντρο των γεωστρατηγικών εξελίξεων, ενώ η διπλωματία και η αυστηρή εφαρμογή των διεθνών κανόνων παραμένουν κρίσιμα εργαλεία για τη διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή. Κι όπως συμφωνούν άπαντες, η σημερινή κατάσταση υπενθυμίζει ότι η Ανατολική Μεσόγειος δεν αποτελεί απλώς μια θαλάσσια περιοχή, αλλά ένα πεδίο έντονης στρατηγικής σημασίας, όπου κάθε κίνηση έχει πολιτικές και οικονομικές συνέπειες. Η Ελλάδα, διατηρώντας ενεργή διπλωματία και υπερασπιζόμενη τα νόμιμα δικαιώματά της, συνεχίζει, όπως τονίζεται σε όλους τους τόνους, να διασφαλίσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής.
