Περίπου πριν από 1.500 χρόνια, σε μια περιοχή που σήμερα ανήκει στο βόρειο Ιράκ, Χριστιανοί μοναχοί και οπαδοί του Ζωροαστρισμού φαίνεται πως ζούσαν δίπλα-δίπλα χωρίς συγκρούσεις. Αυτό αποκαλύπτει νέα αρχαιολογική μελέτη, η οποία φωτίζει μια λιγότερο γνωστή πλευρά της θρησκευτικής ιστορίας της Μέσης Ανατολής.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι, παρά τις πολιτικές και στρατιωτικές αντιπαλότητες της εποχής, η καθημερινή ζωή μπορούσε να χαρακτηρίζεται από ανεκτικότητα και ειρηνική συνύπαρξη. Η παρουσία μιας χριστιανικής εκκλησίας σε τόσο κοντινή απόσταση από φρούριο ζωροαστριστών αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι οι διαφορετικές θρησκευτικές κοινότητες δεν ήταν απαραίτητα εχθρικές μεταξύ τους.
Η ανακάλυψη αυτή δεν είναι μεμονωμένη. Παρόμοια στοιχεία προέρχονται και από τη σημερινή Γεωργία, όπου ένα ιερό ηλικίας περίπου 2.000 ετών αποκαλύπτει ένα μωσαϊκό θρησκευτικών παραδόσεων. Μαζί, τα δύο αυτά παραδείγματα ενισχύουν την άποψη ότι ο Ζωροαστρισμός, επίσημη θρησκεία των περσικών αυτοκρατοριών για περισσότερα από 1.000 χρόνια, συχνά ανεχόταν και συνυπήρχε με άλλες πίστεις.
Η εκκλησία στο βόρειο Ιράκ που άλλαξε όσα γνωρίζαμε
Στην περιοχή Γκιρντ-ι Καζάουα, στο Κουρδιστάν του Ιράκ, αρχαιολόγοι εντόπισαν τα ερείπια ενός μεγάλου κτιριακού συγκροτήματος. Ανάμεσα στα ευρήματα περιλαμβάνονται πέτρινοι στύλοι και αρχιτεκτονικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το κτίσμα ήταν μια εκκλησία στο κέντρο χριστιανικού μοναστηριού.
Το μοναστήρι χρονολογείται γύρω στο 500 μ.Χ., γεγονός που προκάλεσε έκπληξη στους ερευνητές, καθώς πρόκειται για την πρώτη χριστιανική εκκλησία που έχει εντοπιστεί ποτέ στη συγκεκριμένη περιοχή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα θραύσματα ενός μεγάλου αγγείου διακοσμημένου με πρώιμο χριστιανικό σταυρό, σύμβολο που τότε μόλις άρχιζε να χρησιμοποιείται ευρέως.
Σε απόσταση λίγων μόλις μέτρων από την εκκλησία, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν οχυρωματικό έργο από την εποχή των Σασσανιδών στην Περσία, όπου ασκούνταν ο Ζωροαστρισμός. Η τόσο στενή γειτνίαση δείχνει ότι Χριστιανοί και Ζωροαστριστές όχι μόνο συνυπήρχαν, αλλά πιθανότατα συνεργάζονταν σε καθημερινό επίπεδο.
Την ίδια περίοδο, ο Χριστιανισμός εξαπλωνόταν πέρα από τα σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπου είχε αναγνωριστεί επίσημα ήδη από τον 4ο αιώνα. Παρά τις συγκρούσεις Ρωμαίων και Περσών, η νέα πίστη έβρισκε έδαφος ακόμη και μέσα στην περσική επικράτεια.
Η εκκλησία σε ένα ευρύτερο θρησκευτικό μωσαϊκό
Ανάλογη εικόνα θρησκευτικού συγκρητισμού προκύπτει και από τη Γεωργία. Στο Ντεντόπλις Γκόρα, ένα επιβλητικό συγκρότημα ναών δείχνει πως Ζωροαστρικές, ελληνικές και τοπικές λατρείες συνυπήρχαν στον ίδιο χώρο. Εκεί τελούνταν τελετές τόσο προς ιρανικές θεότητες όσο και προς τον θεό Απόλλωνα, αλλά και σε τοπικές θεότητες που συνδέονταν με τη γονιμότητα και τη γεωργία.
Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν μια εποχή όπου η θρησκευτική ταυτότητα δεν ήταν απόλυτη ή αποκλειστική. Αντίθετα, η εκκλησία και άλλες μορφές λατρείας αποτελούσαν μέρος ενός σύνθετου πολιτισμικού τοπίου.
Η ιστορία του Ζωροαστρισμού δείχνει ότι, παρά περιόδους διώξεων, η γενικότερη στάση του απέναντι σε άλλες θρησκείες ήταν συχνά ανεκτική. Σήμερα, με μόλις περίπου 120.000 πιστούς παγκοσμίως, τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα λειτουργούν ως υπενθύμιση μιας εποχής όπου η εκκλησία και η διαφορετικότητα μπορούσαν να συνυπάρχουν ειρηνικά.
